Page 122 - congress

ORAL PRESENTATION / SÖZLÜ SUNUM

Görünmez Tehlike: Nanopartiküllerin Nörotoksik Etkileri

Çevresel toksikantlar canlılarda nörodejeneratif süreçleri tetikleyerek hem ekolojik
hem de insan sağlığı açısından önemli endişelere yol açmaktadır. Risk oluşturan çok sayıda

etmen arasında nanopartiküller, mikroskobik boyutları ve çeşitlilik arz eden yapıları
nedeniyle dikkat çekmektedir. Özellikle araç emisyonları ve endüstriyel faliyetlerden köken

alan nanopartiküllerin merkezi sinir sistemine ulaşarak enflamasyon ve oksidatif stres gibi

istenmeyen etkilere sebep olabildiği bilinmektedir. Güncel çalışmalar, nanopartiküllere
maruziyetin bilişsel işlevleri bozabileceğini ve hipokampus gibi anahtar beyin bölgelerindeki

sinaptik plastisite ile nöroinflamatuvar süreçlerdeki değişiklikler aracılığıyla hafıza ve
öğrenme üzerinde belirgin etkileri olabileceğini göstermiştir. Moleküler düzeyde

incelendiğinde, nanopartiküllerin mikroglial aktivasyonu tetikleyerek kronik inflamatuvar
yanıt oluşturduğu ve bu sürecin nöronal hücre ölümüne katkıda bulunduğu belirlenmiştir.

Ayrıca bu partiküllerin mitokondriyal fonksiyonları bozarak hücresel enerji metabolizmasını
olumsuz etkilediği ve DNA hasarına yol açabileceği gösterilmiştir. Deneysel çalışmalardan

elde edilen bulguların gerçek hayat koşullarına adaptasyonundaki zorluklara rağmen
nanopartiküllerin nörodejeneratif hastalıkları tetikleyici ve ilerletici mekanizmalarını

anlamak risk değerlendirmesini geliştirmek ve halk sağlığı girişimlerine rehberlik etmek için

kritik öneme sahiptir. Evcil hayvanlarda görülen birçok nörolojik bozukluk, klinik ve
morfolojik olarak insanlarla benzerlik taşımaktadır. İnsanlarla ortak çevresel koşullara sahip

olmaları nedeniyle paralel hastalık spektrumu göstermeleri, nanopartikül maruziyetinin
potansiyel etkilerini anlamamızda yol gösterici niteliktedir. Bu durum, hayvan modellerinden

elde edilen verilerin insan sağlığına yansımaları açısından büyük bir potansiyel taşımaktadır.
Sunulan derleme bildiride nanopartiküllerin hayvan bilişsel sağlığı üzerindeki etkilerine

odaklanarak, mevcut bulgular ve güncel araştırma yönelimleri hakkında bilgi paylaşılması

amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Nanopartiküller, Nörotoksisite, Hayvan sağlığı.

119